Χωρίς Πρόσωπο - Κατερίνα Μαλακατέ

 Ένα από τα βιβλία που περίμενα με μεγάλη ανυπομονησία να κυκλοφορήσει είναι το τελευταίο μυθιστόρημα της Κατερίνας Μαλακατέ με τίτλο Χωρίς Πρόσωπο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Ένα μυθιστόρημα που αναφέρεται σε πολλά θέματα, μέσα από μια πρωτότυπη ιστορία, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, και που βάζει τον αναγνώστη σε πολύ σκέψη σχετικά με θέματα βιοηθικής, αλλά και ανθρωπίνων σχέσεων, οικογενειακών δεσμών αλλά και τον τρόπο με τον οποίον λειτουργεί το διαδίκτυο στις ζωές των ανθρώπων.

Η ιστορία ξεκινάει όταν ο 23χρονος Διονύσης έπειτα από έναν καβγά με την μητέρα του παίρνει την καραμπίνα και πυροβολεί το πρόσωπο του. Το αποτέλεσμα είναι να διαλυθεί όλο του το πρόσωπο  εκτός από τα μάτια. Έτσι, ξεκινάει μια δεύτερη ζωή, με αρκετές θεραπείες, προκειμένου να μάθει να εξυπηρετεί βασικές ανάγκες, όπως η τροφή και η ομιλία. Μέσα σε αυτό το διάστημα, και όσο περνάνε τα χρόνια, ο Διονύσης μαθαίνει να ζει με αυτόν τον τρόπο, και καταφέρνει να γίνει μια δημοφιλής ιντερνετική φιγούρα, με όνομα Φaceless. Ένα blog που έχει χιλιάδες ακόλουθους που μαθαίνουν περισσότερα για αυτόν, μέσα από τα γραπτά του. Η ανατροπή θα έρθει όταν στα 40 του θα έρθει ένα μειλ από μια γιατρό, η οποία του προτείνει να συμμετέχει σε μια επέμβαση που θα αλλάξει ξανά την ζωή του. Μια μεταμόσχευση προσώπου, που αν πετύχει θα του χαρίσει ξανά ζωή. Γίνεται όμως να αλλάξει κάτι τόσα χρόνια μετά; Ένα νέο πρόσωπο, μπορεί να δώσει και μια νέα ζωή; Ο Διονύσης , με την βοήθεια των ακόλουθων του, θα καταφέρει να μαζέψει το χρηματικό πόσο που απαιτείται για την μεταφορά στην Αμερική, όμως μετά από αυτήν την επέμβαση τίποτε δεν θα είναι το ίδιο!

Ένα μυθιστόρημα που με άφησε άφωνη σε πολλά σημεία. Αρχικά, οι οικογενειακοί δεσμοί και πιο συγκεκριμένα ο τρόπος που μια μητέρα μπορεί να επηρεάσει την ζωή του παιδιού της, είναι ένα θέμα που πάντα θα απασχολεί. Η προσπάθεια του Διονύση να φτιάξει αυτήν την σχέση, για την οποία έχει αμφίροππα συναισθήματα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίον υπάρχει η πατρική φιγούρα στη ζωή του, είναι διάχυτη σε όλο το βιβλίο. Άνθρωποι με απραγματοποιήτα όνειρα, άνθρωποι που θέλουν να ξεφύγουν και να αλλάξουν το παρελθόν και η ζωή στην επαρχία με όσα αυτό συνεπάγεται είναι ακόμη κάποια από τα θέματα του βιβλίου. Ο Διονύσης, ο οποίος εργάζεται ως αγρότης, όταν ''συνομιλεί'' με τον ψυχολόγο, γράφοντας εφόσον δεν έχει στόμα, δείχνει την καλλιέργεια και τις ευαισθησίες του, την τιμιότητα και το φιλότιμο που τον διέπει ως χαρακτήρα. Κάτι που φαίνεται και στις προσωπικές του σχέσεις, και αυτήν που είχε πριν το ατύχημα και στις μετέπειτα. 

Μεγάλο κομμάτι του βιβλίου αφορά το κομμάτι της βιοηθικής. Προσωπικά, δεν γνώριζα πως γίνεται μεταμόσχευση προσώπου. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφέρω το πως φαίνεται ότι η συγγραφέας έχει κάνει μεγάλη έρευνα για το θέμα, όχι μόνο στο κομμάτι της ιατρικής, αλλά και στο κομμάτι της ψυχολογίας. Παρά τις δυσκολίες της επέμβασης, και τα μικρά ποσοστά επιτυχίας, δεν παύει να είναι μια καινοτόμα εξέλιξη και πρόοδος της τεχνολογίας. Όμως, μπορεί ένας άνθρωπος να είναι ίδιος με πριν, όταν έχει το πρόσωπο κάποιου άλλου; Στην προκειμένη περίπτωση, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Διονύσης δεν έπαθε αυτό το ατύχημα από λάθος άλλου, ή στον πόλεμο, αλλά το προκάλεσε μόνος του στον εαυτό του. Δεν έκανε καν απόπειρα αυτοκτονίας. Βέβαια, ο λόγος για τον οποίον το έκανε, καθώς και η ευκολία του να βρει το όπλο είναι σίγουρα ένα άλλο - μεγάλο - θέμα. 

Και ένα ακόμη σημαντικό θέμα στο οποίο αναφέρεται το βιβλίο είναι η χρήση του διαδικτύου και των social media στην σημερινή πραγματικότητα. Ο Φaceless, είναι δημοφιλής, είναι γνωστός και αγαπητός. Η εμφάνιση του στην τηλεόραση, ακόμα και αν αναφέρθηκε ως το ''τέρας'', δεν του στέρησε την ευκαιρία να μπορέσει να βρει τα χρήματα και να κάνει αυτήν την αλλαγή, παίρνοντας χιλιάδες μηνύματα αγάπης και υποστήριξης. όμως, πως ένας άντρας σαράντα χρονών, που μέχρι πρότινος δεν μπορούσε να εξυπερετεί βασικές ανάγκες ( όχι τόσο σωματικές, όσο κοινωνικές), μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν; Ο Διονύσης δεν δουλεύει, έχει μόνο το ίντερνετ, μόνο που η διαφορά είναι πως δεν είναι πια ο ίδιος, ενώ είναι. Φυσικά, ένα κομμάτι που με τάραξε, και που παρατηρώ σαν γενικό φαινόμενο, ειδικά τα τελυταία χρόνια, είναι η ευκολία του κόσμου να κρίνει ανώνυμα πίσω από μια οθόνη. Πως ένας άνθρωπος που έχει αγαπηθεί φτάνει να λαμβάνει αισχρά μηνύματα μίσους. Λόγια γεμάτα κακία για έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζεις, που τα πληκτρολογείς με τόση ευκολία και δεν σε νοιάζει τι αντίκτυπο μπορεί να έχουν στον άλλον, αλλά και σε εσένα φυσικά. Μίσος που ίσως κρύβει κάτι βαθύτερο. Και φυσικά, μια μικρή σταδιακή ''αποκαθήλωση'' του Φaceless, που τον κάνει να έχει τα στοιχεία ενός ''κλασικού'' ήρωα.

Στο βιβλίο τα κεφάλαια εναλάσσονται μεταξυ του Διονύση, της μητέρας του, και της γιατρού,. Παράλληλα όμως, παρακολουθούμε τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα όλων των ηρώων που περιβάλουν τον βασικό πρωταγωνιστή, σε όλα τα βήματα της ζωής του. Ενώ είναι χαρακτήρες γνώριμοι, έχουν κάτι το απόκοσμο. 

Το Χωρίς Πρόσωπο είναι από τα βιβλία που διάβασα σε μια μέρα. Παρά το γεγονός πως είναι ευκολοδιάβαστο, αφού ο λόγος είναι πολύ σύγχρονος, δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Είναι από τα βιβλία που θα σε αναγκάσουν να μπεις μέσα σε αυτά, να θυμώσεις, να νοιαστείς, να απορήσεις, να ψάξεις, να ερευνήσεις. Και κυρίως είναι ένα βιβλίο που θα σε κάνει να σκεφτείς. Τέτοια βιβλία θέλουμε!